Wprowadzenie. List do Galatów, prawdopodobnie jak List do Efezjan, jest okólnikiem. Jego adresatami byli chrześcijanie żyjący na terenie Galacji (dzisiejsza Turcja). Pismo Pawła nie jest zbiorem wypowiedzi dogmatycznych, lecz listem apostolskim, w którym głosi Dobrą Nowinę (Ga 1,7; 3,8); poucza, prosi i nierzadko reaguje w ostry sposób. Wypowiada się na temat konkretnych spraw i porusza problemy związane z wiarą i życiem chrześcijan. List należy do najostrzejszych, najbardziej polemicznych pism św. Pawła i w dodatku – obok obydwu Listów do Koryntian – zawiera wiele elementów autobiograficznych.
List był skierowany do Galatów (1,1; 3,1; 1 Kor 16,1). Była to ludność pochodzenia celtyckiego, która z Azji przywędrowała na ten teren, następnie w VI wieku. przed Chr. zawędrowała do Europy Zachodniej, docierając do Francji (Gallowie). Z nieznanych powodów po jakimś czasie ponownie osiedliła się w Azji Mniejszej i tu powstało państwo galackie, które poza rejonem północno-środkowej Galacji obejmowało także sąsiednie tereny, a w czasach rzymskich stało się prowincją cesarstwa.
Czas i miejsce powstania listu. Treściowo list jest zbliżony do Listu do Rzymian. Poza wstępem (1,1–5) i zakończeniem (6,11–18) list składa się z trzech części: jest w nim wątek historyczny (1,6–2,21), część dogmatyczna (3,1–31) i część etyczna (5,1–6,10). Czas napisania listu jest przedmiotem dyskusji biblistów. Istnieje teoria, że był on skierowany do mieszkańców w północnej części Galacji i został napisany w Efezie lub w Macedonii, w latach 54–58 po Chr. Wedle innej teorii był adresowany do mieszkańców południowej Galabii i należy do najwcześniejszych pism św. Pawła (lata 48–49) po Chr.
Treść i orędzie listu. Paweł napisał swój list z powodu infiltracji fałszywych nauczycieli do zborów galaickich; nie tylko podważali oni nie tylko autorytet Pawła jako apostoła Jezusa Chrystusa (1,7–12), ale hołdując tradycji starotestamentowej, nauczali, że przestrzeganie ceremonialnego Prawa Mojżeszowego jest konieczne do zbawienia (2,16). Dostrzegając te zagrożenia, w trosce o ich wiarę Galatów, pisze list, w którym ostro przeciwstawia się głosicielom „innej Eewangelii” (1,6–9) i jednocześnie jasno przedstawia apostolską naukę o Bożym zbawieniu jedynie z łaski i z wiary (por. 3,5–14). Z mocą stwierdza, że do apostolstwa został powołany przez Jezusa Chrystusa (por. 1,12), a punktem centralnym jego Ewangelii jest Jego Osoba i dzieło. Przypomina, że dzięki jego apostolskiej służbie Galaci przyjęli Ewangelię Chrystusową, uwierzyli i zaczęli żyć zgodnie z nią. W liście zarzuca im (por. 3,1), że dali się omamić i zboczyli na błędną drogę. Wierzyli dobrze, ale odeszli od drogi Ewangelii i zaczęli żyć wedle zasad Prawa Mojżeszowego (obrzezanie, przepisy kultowe itp.). Paweł przypomina, że zbawienie, które Bóg darował wszystkim ludziom (3,28), polega na wspólnym życiu w społeczności z Ukrzyżowanym i Zmartwychwstałym Panem (2,19–21; 3,22–26; 5,1).
Rezultatem Bożego zbawienia jest wolność człowieka wierzącego w Jezusie Chrystusie. To oznacza wolność od Prawa i ciała, ponieważ chrześcijanin już teraz – dzięki łasce Bożej − może prowadzić nowe życie w Chrystusie i w Duchu (3,2–7.13–14.22–29; 4,5–7; 5,16–18.25). Apostoł składa poruszające świadectwo o swym życiu w bliskości z Chrystusem Jezusem. Ono rzuca po prostu na kolana i jest wyzwaniem dla każdego, kto ma odwagę wyznawać, iż należy do Chrystusa. Napisał tak: „przez Prawo Prawu umarłem, abym żył dla Boga. Z Chrystusem jestem współukrzyżowany;, to nie ja już żyję, to Chrystus we mnie żyje. A to, że teraz żyję w ciele, żyję w wierze [w] Syna Bożego [w grece nie ma słowa „w” – M.K.], który mnie umiłował i wydał samego siebie za mnie. Nie odrzucam łaski Bożej” (2,19–21a).
Zwiastowanie św. Pawła ma charakter ponadczasowy: „do wolności wyzwolił nas Chrystus; stójcie więc mocno i nie pozwólcie nałożyć sobie znów jarzma niewoli. […] w Chrystusie Jezusie nic nie znaczy obrzezanie ani nieobrzezanie, ale wiara działająca przez miłość” (5,1.6).
Mieczysław Kwiecień